Terug naar de basis: koraal

Een uniek bassin in de Ocean is het levend koraalrifbassin: een kopie van een natuurlijk koraalrif. Zo uniek in formaat, dat dit het op één na grootste levende koraalrifaquarium ter wereld is! 

Een uniek bassin in de Ocean is het levend koraalrifbassin: een kopie van een natuurlijk koraalrif. Zo uniek in formaat, dat dit het op één na grootste levende koraalrifaquarium ter wereld is! Het grootste staat in Townsville in Australië, waar geen dak boven zit en waar de tropische zon zo het bassin in schijnt. Daarnaast staat dat aquarium naast het prachtige water van het Groot Barrièrerif. Met andere woorden: niet geheel te vergelijken met een levend koraalrif in Arnhem. De basis van het koraalrif is het koraal. Maar wat is koraal nu eigenlijk en hoe herken je het? Een eenvoudige vraag, maar nu het antwoord nog even geven. Dit doe ik aan de hand van een aantal voorbeeldsoorten in het koraalrif.

Dier of plant?

Een heerlijke vraag, want vaak gaat men erover twijfelen. Koraal is een dier, maar heel veel tropische koralen leven samen met een plant, een microscopisch klein algje dat in het weefsel van de koraal zit. Dit algje maakt onder invloed van licht suikers die het gedeeltelijk zelf houdt, maar deels ook aan het koraal geeft als een soort huur. Zo krijgt een koraal tachtig tot soms wel honderd procent van zijn eten. Het is dan ook wel verstandig van het koraal om zijn algentuintje goed te onderhouden. Dit kan enkel in schoon, helder water met heel veel zonlicht. Een koraal is eigenlijk niet één dier, maar een hele kolonie van kleine diertjes. Zo kan een koraalbrok zo groot als je vuist wel uit duizend koraalpoliepen bestaan. Een koraalbrok is dus eigenlijk een flatgebouw vol met koraaldieren.

Steenkoraal en zacht koraal

Er zijn allerlei groepen koralen. De twee meest voorkomende groepen koralen in het koraalrifbassin zijn de zachte koralen en de steenkoralen. Zachte koralen hebben skeletnaalden om een beetje stevigheid te krijgen, terwijl steenkoralen kalkgesteente aanmaken waarop ze leven. Slechts het buitenste laagje van dat kalkgesteente leeft. Dit aangemaakte gesteente is de basis voor een natuurlijk koraalrif. Als een steenkoraal dood gaat, blijft het skelet achter en kan een ander koraal dit weer als substraat gebruiken om daarop te gaan wonen. 

Geweikoraal

Een zeer veel voorkomende groep steenkoralen is het geweikoraal. Dit soort koralen groeit als een bosje met ‘takken’. Tussen de takken leven veel vissen en andere dieren die daar hun schuilplaats vinden. Geweikoralen zijn goed te herkennen aan hun takkenbos en hebben vaak witte eindpunten op elke tak. Dit zijn groeipunten. In het nieuwe weefsel dat aan deze groeipunten wordt gevormd zitten nog geen algjes: vandaar dat ze een andere kleur hebben. Deze koralen groeien het hardst van alle soorten koralen, namelijk tot wel vijftien centimeter per jaar. In de Ocean zitten ruim twintig soorten geweikoralen.

Plaatkoraal

Plaatkoraal is niet een soort koraal, maar een groeivorm van bepaalde soorten koralen. Ook dit zijn zeer snelgroeiende koralen. Zij hebben echter geen groeipunten, maar groeiranden. In het koraalrif van de Ocean zitten een stuk of tien soorten plaatkoralen. De vorm van de kolonie doet een beetje aan elfenbankjes denken. Een probleem is wel dat in de kom van de plaat vaak stof blijft liggen dat neerslaat uit het water. Dit wordt door duikers vaak weg gewapperd. Als dit niet wordt gedaan, zal het koraal onder het stof doodgaan door gebrek aan licht. Dit is een berucht probleem in natuurlijke riffen, waar door vervuiling van het water stof neerdwarrelt op de koralen en zo het hele rif kan verwoesten.

Hersenkoraal

Deze bolvormige koralen zijn van een zeer langzaam groeiende koraalgroep. Sommige groeien slechts enkele millimeters per jaar. Hun naam danken deze koralen aan het uiterlijk   van de kolonies, dat qua structuur doet denken aan  hersens. In de Ocean staan verschillende soorten hersenkoralen. 

Blaasjeskoraal

Deze schitterende groep koralen heeft grote poliepen. De vorm van de poliepen is aanleiding voor de naam, zoals hamer-, druif- en blaaskoraal. Vijf soorten staan in het Arnhemse koraalrif. Het zijn soorten die niet teveel stroming willen hebben, terwijl bij andere soorten het water juist niet hard genoeg kan stromen.

Paddenstoelkoraal

Een rare eend in de bijt is het paddenstoelkoraal: deze soort steenkoraal zit niet vast aan het substraat zoals alle andere soorten en kan als enige koraalfamilie enigszins bewegen. Niet dat ze door het rif rondrennen, maar als ze omvallen, kunnen ze zichzelf omdraaien. Heel handig als je los op het rif ligt en door stroming of een nieuwsgierig vis wordt omgegooid.