Handopfok bij koningsgieren

Burgers’ Zoo heeft jarenlang het Europese populatiemanagementprogramma voor koningsgieren beheerd. Met de komst van de Mangrove zijn ook de koningsgieren uit ons park vertrokken, maar destijds wisten we met enige regelmaat succesvol te kweken met deze bijzondere vogels. Op een gegeven moment hadden we een paartje dat weliswaar succesvol bevruchte eieren wist te leggen, maar waarvan het mannetje helaas vaak de eieren kapot pikte. Om die reden moesten we noodgedwongen met handopfok gaan werken in dit specifieke geval. Genetisch gezien waren beide vogels namelijk belangrijk voor het Europese populatiemanagementprogramma en hun eventuele jongen vertegenwoordigden een belangrijke bloedlijn binnen het stamboek.

Het bevruchte ei werd daarom snel uit het nest gehaald, voordat het mannetje de kans kreeg om het ei weer kapot te pikken. In de broedmachine werd dit ei vervolgens succesvol uitgebroed. In de broedmachine werden spiegels aangebracht om het jong zich op zijn eigen soort te laten inprenten en ook werd voor de broedmachine een opgezette volwassen koningsgier geplaatst. Jonge koningsgieren groeien vrij langzaam. In het begin ontwikkelen de jonge vogels een wit donskleed, waarbij de kop kaal blijft, wat uiteraard typisch is voor de meeste gierensoorten. Het jong werd permanent in de couveuse gehouden om zodoende de juiste, aangename temperatuur te kunnen bieden voor de jonge vogel.

De jonge vogel kreeg van de dierverzorgers met een pincet een bijzonder menu aangereikt: ingewanden van eendagsmuisjes die in pepsine waren geweekt, zodat ze al enigszins verteerd waren. Pepsine bevat fysiologische zouten en is afkomstig uit de lebmaag van een nuchter kalf. Pepsine wordt ook toegepast om bijvoorbeeld kaas te stremmen. Het voeren begon dus met minuscuul klein voedsel, want eendagsmuisjes zijn al niet zo groot, laat staan hun ingewanden. Naarmate de vogel groter groeide, werden de eendagsmuisjes vervangen voor ratten, waarvan eveneens de ingewanden werden gevoerd, geweekt in pepsine. Later, toen de vogel nog groter groeide, kreeg het dier stukjes vlees en uiteindelijk complete muizen en ratten die het dier zelf kon opeten.

De handopfok van deze koningsgier bleek gelukkig een succesverhaal. Het jonge vrouwtje heeft later op succesvolle wijze een koppel gevormd met een onverwante koningsgier en later zelf natuurbroed grootgebracht, zonder dat er menselijke hulp bij nodig was om het jong groot te brengen. Koningsgieren vormen in principe paren voor het leven, dus het jonge vrouwtje kon na de handopfok niet bij haar ouders worden geïntroduceerd, want die zouden haar aanwezigheid niet op prijsstellen zodra ze oud genoeg was om het ouderlijk nest te verlaten. Gelukkig wisten we ons handopfokdier dus al vrij snel op geslaagde wijze aan een nieuw mannetje te koppelen met een jong tot gevolg!