Joeri verzorgt blauwe morpho’s

Joeri is één van de verzorgers die met deze bijzondere dieren werken: “We hebben zo’n twintig vlindersoorten in de Mangrove, waaronder de blauwe morpho. Veel vlindersoorten hebben bepaalde waardplanten die favoriet zijn. Een waardplant is een plant waar die vlindersoort de eitjes op afzet en waar de rupsen van eten. Voor de blauwe morpho zijn dit hoofdzakelijk planten uit de Erythrina-familie. Die worden ook wel koraalboom, koraalstruik of kafferboom genoemd. Uilvlinders hebben bijvoorbeeld weer een voorliefde voor bananenplanten als waardplant.”

Joeri en zijn collega’s bieden de waardplanten van de twintigtal vlindersoorten in de Mangrove aan in grote plantenbakken, die ze telkens na enige tijd verwisselen met verse exemplaren achter de schermen. De waardplanten merken op een zeker moment namelijk via diverse signalen dat ze aangevreten worden door rupsen. Bijvoorbeeld door stoffen in de rupsenpoep die op de bodem terechtkomen en door plantenwortels worden opgenomen. De waardplanten maken dan afweerstoffen aan, zodat de bladeren minder smakelijk voor de rupsen worden en de vraat enigszins afgeremd kan worden. Wanneer de aangevreten planten vanuit de hal achter de schermen worden geplaatst, verwijderen de dierverzorgers de bovenlaag van de aarde en vervangen deze door een nieuwe, verse laag waarin de rupsenpoep afwezig is, zodat de planten weer stoppen met het maken van afweerstoffen en ook rustig kunnen herstellen.

Hoe hebben Joeri en zijn collega’s geleerd hoe je vlinders moet verzorgen? “De verzorgers van de Mangrove hebben een speciale, meerdaagse cursus gekregen bij Papiliorama in Zwitserland, het vlinderpark waarmee Burgers’ Zoo al ruim dertig jaar het natuurgebied in Belize succesvol beschermt. Daar hebben we geleerd wat er allemaal komt kijken bij het verzorgen van de vlinders en hoe je bijvoorbeeld poppen kunt plakken.” Poppen plakken? “De vlindersoorten in de Mangrove planten zich op natuurlijke wijze voort. Daarnaast krijgen we wekelijks een aanvoer van nieuwe vlinderpoppen binnen vanuit duurzaam werkende vlinderfarms in met name Costa Rica en ook in Belize. Eenmaal per week komen er nieuwe poppen binnen, die wij aan speciale stokken vastplakken en in de zogenaamde poppenkast hangen, waar ze in alle rust uit kunnen komen. Twee keer per dag – ’s ochtends en ’s avonds – laten we de uitgekomen vlinders los in de hal. Ook tijdens de coronaperiode zijn we trouwens vlinderpoppen blijven afnemen. Ook al mochten er geen bezoekers in ons park komen om te vlinders te kunnen bewonderen. Op die manier steunden we de vlinderfarms in de tropen en hielden daar de werkgelegenheid in stand.”

Wat maakt het verzorgen van vlinders bijzonder? “De diverse vlindersoorten hebben vaak heel verschillende soorten voedsel nodig. De blauwe morpho’s en bijvoorbeeld ook de uilvlinders eten hoofdzakelijk rottend fruit (naast boomsappen en uitwerpselen, zo blijkt uit de vakliteratuur), terwijl de passiebloemvlinders juist weer nectar uit de bloemen halen.” Joeri noemt nog een ander aspect wat bijzonder is: “De rupsen van de verschillende vlindersoorten zijn vaak ook heel verschillend van uiterlijk. En zelfs rupsen van één vlindersoort veranderen gedurende hun levenscyclus: jongere rupsen zien er vaak heel anders uit dan oudere rupsen van dezelfde vlindersoort. Zo zijn jonge rupsen van blauwe morpho’s fel gekleurd, daarmee suggererend dat ze giftig zijn. In die levensfase zie je die rupsen ook echt op de bladeren liggen, goed in het zicht. De oudere rupsen van de blauwe morpho worden veel bruiner en zoeken dan de bruine stammen op waar ze een goede schutkleur hebben. De rupsen weten in die verschillende levensfases precies waar ze moeten zijn. Heel fascinerend, hoe zo’n rups dat exact lijkt te weten.”

Waar letten Joeri en zijn collega’s extra op bij het verzorgen van de vlinders? “Dat zijn allerlei belangrijke details: wat kunnen de planten aan qua vraat bijvoorbeeld? Laatst hadden de uilvlinders een klein palmpje uitgekozen om hun eieren op af te zetten. Dan houden we wel in de gaten dat het palmpje niet bezwijkt onder een stroom rupsen door een aantal van die rupsen naar een andere waardplant te verplaatsen. Of we letten extra op de vindplaats van rupsen van de zebrapassiebloemvlinders, aangezien die kannibalistisch zijn en ook andere soorten passiebloemrupsen opeten. Belangrijke details om het evenwicht te bewaken.”

Joeri vertelt over een ander voorbeeld, namelijk hoe ze de poppenkast beschermen tegen mieren door de hele poppenkast in een bak water te zetten. Zo kunnen de mieren de kast niet bereiken. Ook staat de inhoud van de kast – de opgeplakte poppen aan de stokken – helemaal los van de buitenkant van de kast. Mochten er toch mieren in de kast terechtkomen, dan kunnen ze niet bij de kwetsbare poppen komen. “In de poppenkast heerst eigenlijk een eigen klimaat: het is er net wat warmer en vochtiger dan in de rest van de hal: essentieel voor het goed uit laten komen van de vlinderpoppen. Als er nieuwe poppen binnenkomen, dan arriveren die achter de schermen en pakken we die daar uit, zodat er geen ongewenste parasieten die mogelijk zijn meegereisd in de hal terechtkomen. Pas als alle ontvangen poppen nauwkeurig geïnspecteerd zijn, worden ze in de poppenkast opgehangen.”

Hoe voert Joeri de blauwe morpho’s? “Blauwe morpho’s eten dus hoofdzakelijk rottend fruit, zoals verteld. Ze krijgen twee keer per week een voerbak met banaan, mango en sinaasappel – incidenteel ook wel eens kiwi of passievrucht. We leggen altijd één of twee stukken behoorlijk verrot fruit van de vorige week in die bak, om het verrottingsproces van het verse fruit te versnellen en omdat de vlinders het nog niet rottende fruit niet kunnen eten. Ook hangen we bananen op in de bomen, waarin we sneetjes maken: de vlinders drinken het sap van het rottende fruit vervolgens op als voedsel.” Het moge duidelijk zijn dat het verzorgen van blauwe morpho’s een specialisme genoemd mag worden, waarbij de dierverzorgers op diverse bijzondere details moeten letten om deze vlinders te laten floreren.