Camouflage bij dieren: het opgaan in de omgeving (Safari)

In de Safari loopt een kudde Grantzebra’s, die uit meerdere harems en vrijgezellengroepen is opgebouwd. Wat direct opvalt, is het opvallende strepenpatroon van de zebra’s. Is dit ook een vorm van camouflage? Er zijn theorieën dat de zebra’s dankzij hun strepenpatroon minder goed zouden opvallen in het hoge gras, een beetje vergelijkbaar met de functie van de strepen van een tijger. Een andere theorie suggereert dat het strepenpatroon roofdieren in de war brengt: een vluchtende kudde zebra’s zou er dan uitzien als een wirwar van strepen, die voor verwarring zorgt. Daardoor zouden bijvoorbeeld leeuwen meer moeite hebben om er één dier uit te pikken. Echter, zebra’s zijn één van de favoriete prooidieren van leeuwen en zebra’s worden niet minder gevangen dan andere mogelijke prooien: integendeel, eerder juist vaker. Dus als de strepen hoofdzakelijk een camouflagetechniek zouden zijn voor de zebra’s, dan lijkt die techniek niet echt te werken.

Wat is dan de functie van die strepen? Wetenschappers breken er al jaren hun hoofd over. Zouden de strepen ervoor zorgen dat zebra’s het minder warm hebben onder de Afrikaanse zon? De zwarte strepen warmen in de zon eerder op dan de witte. Sommige wetenschappers denken dat daardoor verkoeling zou optreden. Zebra’s in koudere gebieden zouden dan ook andere strepenpatronen hebben dan zebra’s in warmere gebieden. Er zijn diverse testen gedaan om deze theorie te ondersteunen, maar de uitkomsten leveren zeker geen overtuigend bewijs op. De theorie die nog de meeste steun krijgt, is het idee dat de zwart-wit gestreepte vacht qua oriëntatie bij de landing lastiger zou zijn voor steekvliegen ten opzichte van een egaal gekleurde vacht. Onderzoeksresultaten lijken die theorie te steunen. Maar echt onomstotelijk bewijs is er nog altijd niet. En mogelijk bieden de strepen de zebra een combinatie van voordelen, waarbij camouflage ook een rol speelt?

We zien in de Safari bij veel antilopensoorten een licht- tot donkerbruine vachtkleur (bijvoorbeeld de basterdgemsbokken en ellips waterbokken), of juist verschillende grijstinten (bijvoorbeeld de witbaardgnoes en Oost-Afrikaanse spiesbokken). Kleuren die aardig kunnen opgaan in de omgeving van de Oost-Afrikaanse savanne. Vooral bij zogenaamde ‘afleggers’, dieren die hun jong op een plek verstoppen en dat jong vervolgens komen zogen op die plek, zien we dat de jonge dieren vaak onopvallende bruintinten hebben om maar zo goed mogelijk op te gaan in de omgeving. Deze jongen zijn vaak nog geurloos en kunnen muisstil liggen om zo niet op te vallen voor eventuele vijanden.

Andersom hebben ook de leeuwen natuurlijk een bruine tot zandkleurige vacht die perfect kan opgaan in het landschap en die de leeuwinnen helpt wanneer ze eerst hun prooidieren besluipen door het hoge gras om ze vervolgens in een relatief korte sprint te overmeesteren.