Natuurbehoud: Expertise inzetten om koralen te kweken en te beschermen

Ons levende koraalrif in de Ocean is van grote waarde om bij de bezoekers bewustwording te creëren voor de pracht en kwetsbaarheid van tropische koraalriffen. Wanneer onze gasten de veelzijdigheid van het koraalrif zelf hebben kunnen ervaren, begrijpen ze des te beter wat bijvoorbeeld dynamietvissen of het lozen van giftige stoffen voor ingrijpende schade kunnen aanrichten op zo’n rif. Daarnaast is de wereldwijde klimaatverandering een gigantisch probleem aan het vormen voor koraalriffen. Op sommige plekken is al meer dan de helft van de koralen op het rif afgestorven. Ook komt de noodzaak van de boodschap dat we koraalriffen moeten beschermen en behouden in het wild des te krachtiger binnen na zo’n indrukwekkende, persoonlijke kennismaking met deze kleurrijke onderwaterwereld. Bekend maakt immers bemind! De Ocean is daardoor een belangrijke ambassadeur voor alle tropische koraalriffen die onze aarde rijk is.

Burgers’ Zoo heeft een bijzonder groot koraalrifaquarium, zelfs op wereldschaal (slechts in Townsville in Australië en San Francisco in de USA zijn grotere koraalriffen in aquaria), vooral ook omdat het koraalrifaquarium in Arnhem zich ver van de zee bevindt (geen natuurlijk zeewater als basis) en van de tropen (geen natuurlijk zonlicht in die hoeveelheid). Dit maakt dat wij echt moeten leren begrijpen hoe de ecologie, biologie en chemie samenkomen in het rif. We werken met allerlei universiteiten samen om onze vinger achter de processen te krijgen die zich in zo’n biodivers en kwetsbaar ecosysteempje afspelen. Ons rif fungeert ook als een soort broedtuin om materiaal of watermonsters te verzamelen voor Nederlandse, Duitse en Engelse universiteiten. Voor hen staat er ineens een rif om de hoek, in plaats van ver weg, waardoor heel specifieke vragen beantwoord kunnen worden. Dit heeft geresulteerd in tientallen wetenschappelijke artikelen. Juist die kennisvermeerdering is ontzettend belangrijk om daarmee de natuurlijke riffen beter te begrijpen.

Bovendien zijn er ook heel veel aquarium-specifieke processen in het rif die je in de natuur normaliter niet hebt. Een mooi voorbeeld is dat koralen bij het groeien kalk uit het water halen. In het aquarium moeten we dat toevoegen, anders zakt het calciumniveau zo ver dat het koraal niet meer kan groeien. In de natuur heb je dat probleem niet, omdat er daar een bijna oneindig waterreservoir aanwezig is. Een ander voorbeeld is verzuring. Dit gebeurt vrij eenvoudig in aquaria, maar vindt door alle broeikasgassen ook steeds meer in de natuur plaats. Hierdoor kun je een parallel trekken tussen ons rif en waar de natuur over een X aantal jaren zal uitkomen. Wat is het effect op je koralen? Hoe reageert het leven op een lage pH-graad? De komende jaren willen we hier meer onderzoek aan gaan wijden.

Burgers’ Zoo neemt daarnaast deel aan verschillende onderzoeksprojecten die kunnen bijdragen aan kennis van het houden en kweken van koralen en inzichten hoe koraalriffen beter kunnen worden beschermd en zelfs kunnen worden gerestaureerd. Recent heeft de start-up Reefy uit Delft bijvoorbeeld onderzoek gedaan in het tropisch koraalrif van de Ocean naar duurzame, afbreekbare materialen die gebruikt kunnen worden om koraalriffen te restaureren en die zelfs de basis zouden kunnen vormen van nieuw te bouwen koraalriffen. De leden van het team studeren Coastal Engineering en zijn niet alleen erg geïnteresseerd in de enorme biodiversiteit die koraalriffen rijk zijn, maar ook in hun beschermende functie voor de achterliggende kust. De koraalriffen fungeren op natuurlijke wijze als schokbrekers tegen tropische orkanen en voorkomen dat die orkanen veel schade aanrichten aan de achterliggende kusten. De materialen die Reefy heeft ontworpen, vormen als het ware kunstmatige bouwstenen die als basis van het koraalrif fungeren. In en op deze materialen kunnen allerlei organismen zich vestigen en bovendien zijn de materialen bestendig tegen de tropische stormen die zich kunnen voordoen. Reefy heeft zijn praktijkonderzoek naar de werking van deze materialen in de Ocean van Burgers’ Zoo en het Oceanium van Diergaarde Blijdorp verricht.

Burgers’ Zoo heeft jarenlang veel onderzoek verricht naar het kweken met koralen en naar de vele soorten koralen die het rif rijk is. Een onderzoeksproject was het CORALZOO-project, waarin diverse toonaangevende publieksaquaria samenwerkten met universiteiten en andere wetenschappelijke instellingen wereldwijd. Hier zijn veel publicaties uit voortgekomen en nog vele andere gezamenlijke onderzoeken opgestart. Al deze kennis en expertise zijn belangrijk om koraalriffen in het wild te kunnen restaureren. Een bijzonder project is het Coral ID-project. Hiermee proberen we onze collectie koralen beter te registreren en op naam te brengen en daarnaast worden de detailfoto’s die we van de afzonderlijke koralen maken in een internationale database gezet. Het doel van deze database is om als basis te dienen voor een automatisch herkenningssysteem voor koralen, wat inventarisaties van koraalriffen in het wild mogelijk gaat vereenvoudigen.

Samen met Diergaarde Blijdorp hebben we in de beginfase meegewerkt aan het Secore-project (Sexual Coral Reproduction) dat het Rotterdamse dierenpark heeft geïnitieerd. In het kader van dit onderzoeksproject zijn destijds koraallarfjes uit Japan naar Nederland gekomen en op experimentele wijze in de Ocean gesetteld. Diverse larfjes zijn inmiddels uitgegroeid tot flinke koraalkolonies! Max Janse, curator van de Ocean, is daarnaast voorzitter van de elasmobranch (haaien- en roggensoorten) TAG (Taxon Advisory Group), waarin diverse rifbewonende soorten worden gemanaged. Binnen deze elasmobranch TAG wordt in een steeds verder gevorderd stadium meegewerkt aan natuurbehoudsprojecten in het wild. Max Janse is ook een actief lid van de EAZA coral TAG, de Taxon Advisory Group voor koralen binnen de Europese dierenparken.

Het eerste internationale congres voor koraalexperts van publieksaquaria is in Burgers’ Zoo gehouden en uit dit congres is het boek ‘Advances in coral husbandry in public aquaria’ als standaardwerk op dit gebied voortgekomen. Juist omdat het zo slecht gaat met de koraalriffen in de wereld worden koralen beschermd. Zonder de juiste papieren mag je die niet uit de natuur halen. Het kan dus gebeuren dat er op Schiphol illegaal koralen worden geïmporteerd. Die worden in beslag genomen en aan de zorg van het Burgers’ Ocean-team toevertrouwd totdat de rechter beslist wat er met de koralen moet gebeuren.

Er wordt niet alleen onderzoek verricht in de publieksaquaria, maar ook wordt de opgedane kennis toegepast bij koraalrestauratieprojecten in de wereld. Doordat de publieksaquaria, universiteiten en koraalexperts van wetenschappelijke instellingen steeds nauwer internationaal gaan samenwerken, groeit de kennis van koralen exponentieel. Op diverse plekken in de wereld wordt deze kennis reeds gebruikt om op succesvolle wijze beschadigd geraakte koraalriffen te restaureren en om bijvoorbeeld betere beschermingsmaatregelen in het leven te kunnen roepen. En dat is uiteraard een ontwikkeling waar Burgers’ Zoo erg graag aan mee wil werken!