Foto's van bezoekers
Vandaag de dag leven er drie soorten olifanten op aarde: de bosolifant en de Afrikaanse olifant in Afrika, en de Aziatische olifant in India en Zuidoost-Azië. Vroeger bestonden er meer soorten olifantachtige, maar die zijn al lang uitgestorven. Het laatst stierven de mammoeten uit. Met hen waren Aziatische olifanten zelfs meer verwant dan met de Afrikaanse olifanten. Onder de nu levende zoogdieren hebben olifanten geen nauwe familie, het dichtst bij komen zeekoeien en klipdassen.
De olifantenslurf, bestaande uit bovenlip en neus, is een heel kenmerkend en bijzonder veelzijdig lichaamsdeel. Zo’n slurf bestaat uit tienduizenden spieren. De olifant kan er veel kracht mee uitoefenen, zoals bij een gevecht of bij het optillen van zware voorwerpen. Maar hij kan ook taken die veel fijne motoriek vereisen ermee uitvoeren. Zoals een soortgenoot zachtjes aanraken, of hele kleine voorwerpen oprapen. Het meest gebruikt wordt de slurf bij het pakken van voedsel en bij het water drinken.
Olifanten hebben een ontzettend lange draagtijd: 22 maanden. Een pasgeboren jong weegt zo’n 100 kg en kan al snel lopen. Alleen de slurf heeft zo’n kleintje de eerste dagen nog niet onder controle. Aziatische olifanten leven in groepen van aan elkaar verwante vrouwtjes. De vader maakt daar geen deel van uit en speelt dus ook geen rol in de opvoeding; dit in tegenstelling tot tantes en grootmoeder.
Aziatische olifanten verteren hun voedsel niet bijzonder goed. In hun ontlasting vindt men veelal onbeschadigde pitten van vruchten en plantenzaden terug. Aziatische olifanten zijn dus belangrijke verspreiders van zaden van planten. Omdat Aziatische olifanten bovendien oersterk zijn, soms hele bomen omduwen en grotere takken afbreken, beïnvloeden ze het bos waarin ze leven sterk.
Het leefgebied van Aziatische olifanten krimpt behoorlijk en de stukken waar ze nog wel voorkomen, raken sterk versnipperd. Omdat steeds meer mensen in de buurt van de bossen komen wonen, neemt het aantal mens-dier-conflicten ook toe. Het probleem van stroperij speelt bij deze soort gelukkig minder dan bij Afrikaanse olifanten, omdat zij veel kleinere slagtanden hebben.
Er zijn veel projecten die zich met de bescherming van deze sympathieke grijze reuzen en hun leefgebied bezig houden. Ook de Vereniging van Europese dierentuinen (EAZA) heeft in 2011/2012 een campagne gevoerd voor de bescherming van de bedreigde dieren in Azië. Burgers’ Zoo heeft in het kader van deze campagne meer dan zesduizend euro opgehaald voor natuurbescherming. 2013 werd in Burgers’ Zoo een Future For Nature Award toegekend aan natuurbeschermster Lucy King. Zij vond uit dat olifanten bang zijn voor bijen. Dit feit past ze in Kenia op zo’n handige manier toe, dat het aantal mens-dier-conflicten sterk afneemt. Inmiddels wordt haar methode om bijenkasten rondom akkers te installeren zelfs al in andere landen waar olifanten leven gebruikt!
In Burgers’ Zoo worden al heel lang Aziatische olifanten gehuisvest. Al in de jaren ’20 van de vorige eeuw leefden er olifanten in Burgers’ Zoo. In die tijd gingen verzorgers bij de olifanten het verblijf in, zelfs bij de mannetjes. Volwassen olifantenmannetjes zijn echter nogal onberekenbaar en kunnen erg gevaarlijk zijn.
Vandaag de dag weten we meer over hoe olifanten goed kunnen worden gehuisvest. In Burgers’ Zoo betreden de verzorgers het verblijf niet als de olifanten erin zijn. Maar door de spijlen heen kunnen de verzorgers wel met de dieren werken. Zo wordt de olifanten door middel van beloningen aangeleerd om hun poten te laten verzorgen en andere verzorgingsmaatregelen uit te voeren. Op die manier profiteren olifanten en verzorgers van het goede contact met elkaar, zonder dat de verzorgers direct en onbeschermd met de dieren werken.
In Burgers’ Zoo leven alleen vrouwtjesolifanten. De groepsstructuur van Aziatische olifanten is ingewikkeld en vereist dat eventuele mannetjes de meeste tijd gescheiden van de vrouwtjes leven. Hiervoor is in Burgers’ Park niet voldoende ruimte. In plaats daarvan is het verblijf zeer geschikt als opvang voor oudere olifantenvrouwtjes die in andere dierentuinen voor problemen zorgen door te dominant gedrag of juist omdat ze gepest worden.
Aziatische olifanten leven in het bos. De dieren in Burgers’ Park hebben daarom een schaduwrijk verblijf, want in de zomer zouden ze het snel te warm kunnen krijgen.
Olifanten eten bijna de hele dag door en ook grote gedeeltes van de nacht. Hun voedsel moet vezelrijk en redelijk caloriearm zijn. Ze krijgen heel veel hooi te eten en daarnaast wat wortels, takken en appels. Bij de trainingen krijgen ze ook wel eens wat brood als beloning.
