Met liefde stellen we voor: hartebeesten!

Zoals iedereen met eigen ogen kan waarnemen, schiet Burgers’ nieuwste project als een paddestoel uit de grond. Anderhalf jaar geleden was het nog een kale vlakte, inmiddels zijn de nieuwe foyer en het nieuwe auditorium al in gebruik genomen en wordt er hard gewerkt aan de eerste fase van de nieuwe stallen voor de dieren van Burgers’ Safari. Als er zich gelegenheden voordoen, passen we de dierencollectie alvast aan. De elandantilopen en blesbokken vertrokken, er kwamen thomsongazellen, basterdgemsbokken en dikdiks. Afgelopen maanden konden we weer een nieuwe soort verwelkomen: hartebeesten!

Wat een naam!

Hartebeesten leven ten zuiden van de Sahara, in West-Afrika, Oost-Afrika en Zuid-Afrika. Aangezien het zuiden van Afrika het eerst gekoloniseerd werd, waren de Nederlanders de eerste Europeanen die het dier zagen. Zoals veel andere Zuid-Afrikaanse diersoorten werd ook deze antilope door de Boeren vernoemd naar een Europese diersoort. Hartebeest is een verbastering ‘hertebeest’, oftewel vernoemd naar het Europese edelhert. Pallas beschreef de soort in 1766 voor het eerst wetenschappelijk. Voor ons is die naam tot op de dag van vandaag gemakkelijk te verklaren, maar de Duitsers hebben het dier “Kuhantilope” genoemd, oftewel ‘koeantilope’, ook vanwege zijn uiterlijk. Mensen die naar Afrika op vakantie geweest zijn, kennen het dier wellicht onder de Swahili-naam Kongoni.

Grensgeval

In Burgers’ Zoo willen we een Oost-Afrikaans savannelandschap laten zien. Dit bestaat uit grote grasvlakten, afgewisseld met rotsmassieven die onverwacht uit de savanne rijzen (de zogenaamde kopjes) en bossages. De gnoes, zebra’s en thomson gazellen houden zich vooral op de grasvlaktes op. Een aantal andere soorten, zoals klipdassen en klipspringers, leeft op de kopjes. Tenslotte zijn er soorten die zich op de rand tussen grasvlakte en bossages ophouden, zoals grote koedoes, impala’s en hartebeesten. Bij veel van die soorten staan zowel de bladeren van bomen en struiken als gras op het menu, al ligt de nadruk bij de ene soort anders dan bij de andere. Hartebeesten zijn toch voornamelijk graseters. Of u ze in Burgers’ Safari gemakkelijk zult zien, is nog even de vraag, want ze zullen zich waarschijnlijk graag ophouden in de buurt van de groeneilanden.

Met excuses

Er zijn in totaal 13 ondersoorten hartebeesten. Elke ondersoort bewoont een ander deel van het Afrikaanse savannegebied en heeft net iets andere kenmerken dan de andere ondersoorten. Op het moment zijn we bezig om ons safaripark om te bouwen naar een Oost-Afrikaans savannelandschap. Vandaar dat de blesbokken het veld moesten ruimen. Eerlijkheid gebied ons te zeggen dat we nu een ondersoort van het hartebeest hebben, die in Zuid-Afrika leeft: het Kaapse of rode hartebeest. Vanzelfsprekend zit daar een gedachte achter. Vorig jaar zijn we gaan kijken hoe de zaken ervoor stonden met de soorten die we in onze Oost-Afrikaanse savanne wilden hebben. Aangekomen bij de hartebeesten, zagen we dat de situatie bijzonder treurig was. In Europa leefden slechts zeven hartebeesten: twee vrouwtjes in Sigean, een Frans safaripark, en vijf dieren in Hannover in Duitsland, waaronder slechts één mannetje. Het waren alle zeven Kaapse hartebeesten. Tot overmaat van ramp stierf één van de twee vrouwen in Frankrijk en de bok in Hannover dit voorjaar. Er waren vijf vrouwen over. Nu wilden wij heel graag hartebeesten in onze nieuwe safari. Het heeft echter geen zin om als enige een paar hartebeesten van de goede ondersoort te importeren. Daarom is na lang beraad besloten om met Hannover en Sigean mee te doen. Sigean stuurde ons hun laatste vrouw en Hannover stond ons een tweede vrouw af, zodat Hannover nog drie vrouwtjes had en wij twee vrouwtjes. Daar schiet je echter nog niet veel mee op.

The American way

De “Wildlife Conservation Society” in New York had Hannover laten weten dat zij vier Kaapse hartebeesten hadden. Dit waren de enige dieren in de V.S. en zij zagen in dat dit geen toekomst had. De oudste vrouw is 18 jaar oud en zij wilden haar een transport besparen. De twee mannen en de andere vrouw stelden zij echter beschikbaar aan Europa. Een geschenk uit de hemel.  De dieren moesten in de V.S. echter nog wel op allerlei ziektes getest worden. En ook moest het transport worden voorbereid. Inmiddels was het vrouwtje zo ver in haar dracht dat de Amerikanen besloten dat een transport te riskant zou zijn, dus zij moest in Amerika blijven. Een tegenslag, maar het ging ons in eerste instantie om de mannen, dus we lieten het transport gewoon doorgaan. Op 11 mei vertrokken eindelijk twee mannetjes, vader en zoon, uit de V.S. om op 13 mei gezond en wel in Poznan te arriveren, waar de antilopen in quarantaine gingen. De dieren waren wel wat mager, maar in goede conditie. Ze hadden stukjes tuinslang om hun hoorns om te voorkomen dat ze zich in de transportkisten zouden verwonden.

Compleet

Maandag 13 juni was een belangrijke dag, want op die dag waren de hartebeesten precies een maand in Poznan en daarmee was de quarantaineperiode ten einde. Er was geen dag te verliezen, met die vijf vrouwtjes zonder bokken. Daarom stond het transportbedrijf die maandagmorgen om 7 uur al aan de poort van de dierentuin van Poznan. Het laden verliep voorspoedig en in Hannover hebben ze alleen de kist met het voor hen bestemde hartebeest uit de wagen gehaald om geen tijd te verliezen. 's Avonds om 8 uur arriveerden ze in Arnhem en kon het laatste hartebeest goed uitgeladen worden. Het trio is compleet!

Handle with care

Na een korte gewenningsperiode zullen de drie dieren samen in een separatie-ren gelaten worden, waar ze aan elkaar kunnen wennen. Hopelijk dekt de nieuwe man de vrouwtjes snel! Als ze goed de weg naar binnen en naar buiten weten, zullen we ze begin juli op de savanne laten. Het kan dus zijn dat u in deze periode wat minder andere dieren op de savanne ziet; die houden we dan binnen zodat de hartebeesten in alle rust hun nieuwe omgeving leren kennen. Hoe lang dat gaat duren, valt niet te zeggen. We zijn op alle dieren zuinig, maar op deze helemaal, want ze zijn in alle opzichten niet vervangbaar. De liefde is nog pril, maar nu al hebben we hart voor de hartebeesten!