De wonderbaarlijke zeekoeien

De half maart geboren zeekoe gedijt uitstekend. De eerste weken leek de kleine man niet te groeien. Maar inmiddels is hij niet alleen een stuk langer geworden, maar is hij ook zijn vorm van dun ding met veel te grote staart kwijt… hij is nu echt een mooie, ronde zeekoe in klein formaat. Deze zomer staan heel vaak gidsen in de Mangrove aan een nieuwe info-tafel over zeekoeien. De morfologie en anatomie van zeekoeien is dan ook heel bijzonder!

Voelen met de lippen

Bij de info-kar hebben we een model van een grote zeekoeienkop, die is uitgerust met de voor zeekoeien typerende voelharen. De tast is voor zeekoeien namelijk het meest belangrijke zintuig. Verdeeld over heel zijn lijf heeft de zeekoe haren die net als het zijlijnorgaan van vissen, waterstromingen en druk kunnen detecteren – uniek bij zoogdieren! Rondom de snoet heeft een zeekoe nog eens honderden borstelharen. Deze staan heel dicht bij elkaar in zeven afgebakende gebieden op de lobbige en bewegelijke lippen, de kin en in de mondopening. Getrainde zeekoeien hebben laten zien, dat deze haren uiterst gevoelig zijn. Puur door aanraking kunnen ze oppervlakteverschillen van voorwerpen van minder dan een millimeter onderscheiden! De zeekoe betast objecten dus met deze borstelharen. De borstelharen in de bek lijken ook een rol te spelen om voedsel naar de kiezen achter in de mondholte te transporteren.

Geen tandarts nodig

Net als haar verre familie, de olifanten, beschikken zeekoeien over horizontaal groeiende kiezen. Anders dan bij olifanten is het aantal kiezen bij zeekoeien echter onbegrensd. Levenslang produceert een zeekoe nieuwe kiezen vanaf de achterkant van de kaken. Afgesleten stukjes kies brokkelen voorin de kaak af.

Dubbele blinde darm

Is het voedsel eenmaal doorgeslikt, dan moet het nog worden verteerd. Dat gebeurt bij zeekoeien in een veertig meter lange darm. Opvallend aan de zeekoedarm is dat er twee blindedarm-zakken aanwezig zijn. Deze zijn groot en dienen voor het opsplitsen en afbreken van lastig te verteren koolhydraten. Na de blinde darmen volgt de passage door de dikke darm die bij zeekoeien net zo lang is als de dunne darm (beide ongeveer twintig meter). In de dikke darm worden bij deze waterdieren de meeste voedingstoffen in het bloed opgenomen. De vertering van zo’n dertig kilo plantenmateriaal per dag gaat bij zeekoeien traag: een krop andijvie die vandaag wordt gegeten, komt er pas een week later als ontlasting weer uit. Daarmee is de darmpassage van zeekoeien net zo traag als die van een luiaard!

Wat eet een zeekoe?